Chuyển đổi thành công nhờ đối thoại tại Tunisia
Tunisia là trường hợp có sự chuyển đổi dân chủ thành công nhất trong số các quốc gia diễn ra biến động trong phong trào Mùa Xuân Arap. Nhờ vai trò của các tổ chức xã hội dân sự, đặc biệt là với cách tiếp cận "đồng thuận dựa trên sự đối thoại xây dựng" giữa các chủ thể đa dạng trong xã hội, Tunisia để lại một bài học cho các quốc gia trong quá trình chuyển đổi. Bài diễn văn nhận giải Nobel Hòa bình 2015 của Bộ Tứ (bốn tổ chức khởi xướng, đứng làm trung gian cho đối thoại) phần nào phản ánh những nét cơ bản của tiến trình đối thoại xây dựng hòa bình và dân chủ đó.

 

 

 

 

 

DIỄN TỪ NHẬN GIẢI NOBEL HÒA BÌNH 2015


 

Bài thuyết trình của người được trao Giải thưởng Nobel Hòa Bình năm 2015, Bộ Tứ Đối thoại quốc gia, được trình bày  bởi Hassine Abassi, Mohamed Fadhel Mahfoudh, Abdessatar Ben Moussa và Ouided Bouchamaoui (đại diện cho bốn tổ chức), tại Oslo - Na Uy, vào ngày 10 tháng 12 năm 2015.


Thưa Hoàng Thượng,

Thưa các thành viên Hoàng Gia,

Các thành viên của Hội đồng trao giải thưởng Nobel,

Quý bà và quý ông,

 

Chúng tôi, Bộ Tứ Đối thoại quốc gia, gồm Tồng Công đoàn Lao động Tuy-ni-di, Ủy ban thương mại và thủ công Tuy-ni-di, Liên đoàn Luật sư toàn quốc Tuy-ni-di và Hiệp hội Bảo vệ Nhân quyền Tuy-ni-di, chúng tôi rất vinh dự được trao giải Nobel Hòa Bình 2015, giải thưởng này là một ghi nhận cao nhất cho những đấu tranh lâu dài bền bỉ trên con đường dành tự do dân tộc, xây dựng dân chủ và thúc đẩy các nguyên tắc và giá trị toàn cầu. Chúng tôi vui  mừng bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ủy ban Giải Nobel Hòa Bình và Quốc hội Nauy đã trao cho chúng tôi giải thưởng  này và để cả thế giới biết đến kinh nghiệm của Tuy-ni-di. Điều này sẽ thúc đẩy chúng tôi tiếp tục thực hiện công việc của mình vì lợi ích của đất nước chúng tôi.

 

Giải thưởng này không chỉ dành cho chúng tôi. Nó thực sự là một giải thưởng dành cho tất cả các bên tham gia vào tiến trình chính trị Tuy-ni-di đã chấp nhận phương pháp thỏa thuận tập thể, và đã thành công trong việc đặt lợi ích của đất  nước và nhân dân trên lợi ích phe phái. Nó là giải thưởng cho tất cả những người phụ nữ Tuy-ni-di và những người trẻ ở Tuy-ni-di, người đã nối dậy chống lại sự kỳ thị và loại bỏ, và thậm chí chấp nhận thách thức cả cái chết để bảo vệ các quyền dân sự, tự do, nhân phẩm và cuộc sống tốt đẹp của mình. Nó là giải thưởng cho các nhà tư tưởng, trí thức, thành viên công đoàn, luật gia, các nhà hoạt động xã hội dân sự, những người lính và lực lượng an ninh dũng cảm của chúng tôi, những người mà sự cảnh giác, tinh thần hy sinh và đóng góp của họ đã tạo nên trường hợp ngoại lệ của Tuy-ni-di, vì họ là cái van an toàn chống lại những nỗ lực tàn phá mọi thành tựu của xã hội hiện đại, và những nỗ lực phá hủy Nhà nước dân sự và những thành tựu thực sự là mục đích của cuộc cách  mạng.

 

Thưa Hoàng Thượng,

Quý bà và quý ông,

 

Trước khi nói về trải nghiệm Đối thoại quốc gia, chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng sự phấn khích và tự hào của chúng tôi trong sự kiện lịch sử này không thể che lấp sự tiếc thương, đau buồn, bất bình của chúng tôi về những gì đang xảy ra tại rất nhiều nơi trên thế giới. Như vào một vài ngày trước, tại thủ đô Tunis của chúng tôi và trước đó, Sousse, Bardo Museum, Beirut, Paris, Sharm el-Sheikh và Bamako đã chứng kiến những vụ đặt bom khủng bố dã man, tàn bạo làm hàng trăm người dân vô tội bị giết. Tình thương và sự đồng cảm không thể làm giảm sự tiếc thương và đau đớn của gia đình nạn nhân và những người khác ở các thành phố khác trên thế giới.

 

Sự ghi nhận bởi cộng đồng quốc tế về tiến trình đối thoại quốc gia của Tuy-ni-di đã thực sự xác nhận rằng chúng ta chia sẻ những giá trị phổ quát toàn cầu về quyền con người,  điều này sẽ củng cố vững chắc quyền con người và xóa bỏ mọi hình thức cô lập về trí thức và ý thức hệ. Quá trình đương đầu với những đe dọa và thách thức với chúng ta ở khắp mọi nơi trên thế giới yêu cầu sự đoàn kết nhiều hơn. Việc xây dựng mối liên kết công bằng và lâu dài giữa người dân trên thế giới, và tím kiếm những giải pháp thực sự cho các vấn đề mà nhiều quốc gia đang phải đối mặt vì đói nghèo. Chúng ta thực sự cần đối thoại giữa các xã hội văn minh, và cùng tồn tại trong hòa bình trong bối cảnh đa dạng và đầy biến động. Chúng ta thực sự cần đấu tranh chống lại khủng bố như một ưu tiên hàng đầu, điều này có nghĩa là cần sự hợp tác liên tục giữa các quốc gia để là suy yếu nguồn lực và chấm dứt sự kết nối của khủng bố với môi trường tạo ra chúng. Ngày nay, chúng ta cần thúc đẩy chấm dứt những giao tranh ở khắp  mọi nơi trên thế giới., và đặc biệt là tìm ra giải pháp với vấn đề Palestin, và cho phép người Palestin được thực thi quyền tự quyết của họ và xây dựng đất nước độc lập.

 

Sự kiện này là một ghi nhận đối với một đất nước có chiều dài lịch sử và nền văn minh hơn 3000 năm, một đất nước đã được xây dựng qua thời gian bằng những thành tựu văn minh và định hình mình bằng niềm tin cố hữu vào hòa bình và sự hài hòa. Sự kiện lịch sử này xảy ra đồng thời với dịp kỷ niệm Tuyên ngôn Quốc tế về Quyền con người, là một ghi nhận cho tinh thầnh cải cách đầy cảm hứng mà người Tuy-ni-di đã thực hiện năm năm trước để bảo vệ quyền hợp pháp, bảo vệ tự do và nhân phẩm, một cuộc cách mạng mà tất cả những người dân Tuy-ni-di đều hô vang khẩu hiệu “Nhân dân muốn”…” Nhân dân muốn quyền tự do”…” Nhân dân muốn quyền với nhân phẩm của mình”…” Nhân dân muốn quyền được làm việc”. Những khẩu hiệu này đã có tác dụng kỳ diệu. Chúng kêu gọi những người khác nhau cùng đứng dậy và đòi hỏi quyền lợi chính đáng của mình và thể hiện thái độ không chấp nhận chế độ chuyên quyền, sự bất công và đàn áp.

 

Thưa Hoàng Thượng,
Quý bà và quý ông,

 

Vào ngày 17 tháng 12 năm 2010, cuộc Cách mạng Tuy-ni-di nổ ra chống lại đói nghèo và sự phân biệt, và chống lại những biện pháp phát triển mà tạo ra sự phân  biệt và bất công giữa các khu vực, các cộng đồng khác nhau. Khẩu hiệu của nó là đòi hỏi các quyền kinh tế và xã hội được nêu qua ba yêu cầu chính: Cơ hội việc làm, Tự do, và Công bằng xã hội. Nó được thể hiện trong các phong trào xã hội, những cuộc biểu tình của giới trẻ, tất cả đều yêu cầu giải pháp cho vấn đề thất nghiệp và chấm dứt tình trạng phân biệt đối xử. Họ yêu cầu quyền về phát triển phù hợp, phân phối công bằng và sự bình đẳng.

 

Tuy nhiên, cuộc nổi dậy này đã đi đến một bước ngoặt nhanh chóng và trực tiếp về chính trị sau khi hệ thống quyền lực bỏ trốn. Nó yêu cầu giải tán tất cả các cơ quan của đảng cầm quyền, đình chỉ Hiến pháp 1959 cũ, và chấm dứt hoạt động của chính phủ hiện tại. Tình huống này để lại khoảng trống quyền lực lớn đã dẫn đất nước đến khủng khoảng mà hậu quả có thể rất khủng khiếp. Tuy nhiên, xã hội dân sự đã được thiết lập – nhờ nó bám rễ sâu trong cộng đồng, và vai trò lịch sử của nó trong cuộc đấu tranh cho độc lập dân tộc và sự ủng hộ kiên định sự nghiệp của người dân – đã hành động ngay từ ngày đầu để bảo đảm hoàn thành mục tiêu của cách mạng. Để đảm bảo lèo lái quá trình chuyển đổi theo hướng dân chủ và hợp hiến, Ủy ban Cấp cao vì Mục tiêu của Cách mạng được thiết lập. Ủy ban cấp cao gồm các lãnh đạo chính trị, dân sự xã hội, và các lãnh đạo quốc gia độc lập nổi tiếng. Điều này đã giúp lấp đầy khoảng trống một cách thành công và dọn đường cho Cuộc bầu cử Quốc hội vào ngày 23 tháng 10 năm 2011. 


Lúc khởi đầu khá khó khăn, vì bối cảnh chính trị khi đó là đất nước trước Cuộc Bầu cử Quốc hội đã thay đổi sang một thực tế là các hành vi và vi phạm nghiêm trọng đã làm sâu sắc hơn sự phân cực về chính trị và tạo nên rất nhiều lo lắng và băn khoăn về tương lai quản trị đất nước. Điều này đã dẫn đến sự phân cực ngày càng tăng cao giữa các bè phái chính trị và tình trạng khẩn cấp của sự căng thẳng và ghét bỏ trong Cộng đồng. Vì vậy, tình trạng hỗn loạn và không có pháp luật đã tạo nên bối cảnh khuyến khích suy giảm uy tín của Nhà nước, và khích lệ ưu thế của các nhóm buôn lậu, người có quyền hành về kinh tế, nhóm khủng  bố và chủ nghĩa tôn giáo cực đoan. Điều này đã dấn tới kết quả là việc ám sát nhà hoạt động nhân quyền và các nhà chính trị anh hùng Chokri Belaid vào ngày 6 tháng 2 năm 2013, sau đó là ám sát thành viên Quốc hội lập hiếnMohammed Brahmi vào 25 tháng 7 cùng năm, và dẫn đến sự hi sinh của nhiều người tử vì đạo trong lực lượng an ninh và quân đội. Công dân Tuy-ni-di trở nên lo lắng bởi vì thiếu an toàn, sự suy giảm điều kiện kinh tế xã hội, và sự gia tăng tình trạng hỗn loạn trong nhiều khía cạnh của đời sống ở Tuy-ni-di.

 

Bởi vì tình huống căng thẳng này và sự leo thang của tình trạng nổi dậy của người dân ở Tunis và nhiều thành phố khác ở Tuy-ni-di, và sau sự phá vỡ vai trò của Quốc hội lập hiến khi một số đại biểu đối lập không tiếp tục tham gia, Sáng kiến Đối thoại Quốc gia được bắt đầu sau khi bốn cơ quan chúng tôi đồng lòng bảo trợ. Các bên liên quan về chính trị đồng ý rằng họ cần tiến lên phía trước và chấp nhận lời mời cùng ngồi vào bàn đối thoại để đạt được sự nhất trí rằng sẽ đảm bảo hoàn thành quá trình quá độ đã được kéo dài thời hạn. Điều này là những gì đã thực sự xảy ra khi tất cả các nhóm và các phe phái đồng ý ký vào Bản Lộ trình của chúng tôi.  

 

Thưa Hoàng Thượng,

Quý bà và quý ông,

 

Bản Lộ trình gồm một loạt các giải pháp được đồng thuận về các điểm gây ra bất đồng. Nó để ra các nội dung sau:

1.      Chấp nhận thiết lập một chính phủ kỹ trị gồm các chuyên gia được lãnh đạo bởi một cá nhân độc lập có uy tín trên toàn quốc. Thành viên của chính phủ không chạy đua trong kỳ bầu cử sắp tới. Hơn nữa, chính phủ hiện tại hứa sẽ rút lui sớm nhất có thể khi chính phủ mới được chỉ định

2.      Quốc hội lập hiến được phục hồi lại chức năng, tựquyết định thẩm quyền và việc chấm dứt hoạt động của mình.

3.      Bắt đầu các tham vấn về những cá nhân độc lập có thể tin tưởng để thành lập chính phủ.  

4.      Đồng ý với bản lộ trình hoàn thành quá trình quá độ mà đã được đặt ra khung thời gian cho bầu cử tổng tống và lập pháp. Khung thời gian này sẽ được công bố cho công chúng sau khi các bên ký. Thỏa thuận về bản lộ trình sẽ được công bốbởi một đạo luật được thông qua bởi Quốc hội lập hiến trong một cuộc họp đặc biệt. Bên cạnh đó, sẽ có tổ chức lâm thời và giám sát các cơ quan công quyền.

 

Đối thoại quốc gia không phải là một tiến trình dễ dàng. Thực sự một vài vòng của nó rất khó khăn mà chúng tôi buộc phải trì hoãn lại một tháng, sau khi không thể đạt tới sự nhất trí với một vài điểm trong Bản lộ trình. Tuy nhiên, chúng tôi không từ  bỏ và tiếp tục làm việc như một bộ tứ. Chúng tôi liên lạc với các đảng phái chính trị và đã thành công trong việc đưa họ ngồi vào bàn đối thoại. Nhờ vào cách tiếp cận đồng thuận này chúng tôi đã thông qua và bảo trợ với sự hỗ trợ của tất cả các thành phần của xã hội dân sự, con đường chuyển đổi đã hoàn thành một cách thành công. Cuối cùng, chính phủ lâm thời của các chuyên gia độc lập được hình thành và một hiến pháp mới cho đất nước được soạn thảo và thông qua với mức độ nhất trí cao. Ủy ban bầu cử độc lấp cấp cao được bầu ra, luật bầu cử được ban hành đã đẫn đến bầu cử lập pháp và bầu cử thổng thống, vì vậy tạo ra một Quốc hội mới, một Tổng thổng và một Chính phủ dành được sự tin tưởng của phần lớn người dân.  


Nhờ vào tinh thần này, chúng tôi, bộ tứ bảo trợ, nhận ra đặc điểm đặc biệt của quá trình quá độ không thể được giải quyết chỉ với một tiến trình bầu cử, vì những điểm yếu còn tồn tại và có thể tạo ra nhiều vấn đề khác nhau. Thay vào đó, quá trình quá độ nên được hỗ trợ bởi tính chính đáng được đồng thuận. Vì vậy, chúng tôi thuyết phục mọi người rằng phần lớn những giải pháp trong giai đoạn quá độ, trong một cộng đồng đang ở bước đầu tiên hướng tới dân chủ, có thể có những bất đồng, căng thẳng và tức giận. Nó cần được hỗ trợ bởi phương pháp chính trị mà tạo ra sự đồng thuận nhiều nhất có thể, vì vậy có thể bảo đảm sự thống nhất và đoàn kết quốc gia. Đó là phương  pháp tiếp cận đồng thuận dựa trên đối thoại có tính xây dựng. Cách tiếp cận  như vậy trong giai đoạn quá độ có các đặc trưng trong những trường hợp ngoại lệ với sự liên kết chung của tính chính đáng đã được nhất trí của người dân và tính chính đáng của bầu cử có thể đã bị  suy giảm, vì vậy mỗi loại chính đáng sẽ không loại bỏ loại kia. Tuy nhiên, cách tiếp cận như vậy trong thời kỳ quá độ yêu cầu điều kiện tối thiểu có sẵn tại Tuy-ni-di, nhưng không may nó lại không tồn tại ở các quốc gia khác trong làn sóng cách mạng Mùa xuân Ả rập.

 

Sự đồng thuận đòi hỏi phải được chuẩn bị tốt, sự sẵn sàng đối thoại và sự kiểm soát đã được thống nhất trước về các công việc và khung khổ các ý tượng và quản điểm của các nhóm chính trị khác nhau. Cụ thể, một nhà bảo trợ, được tin tưởng và trân trọng bởi tất cả các bên liên quan, nên thực hiện nhiệm vụ điều hành và đào sâu nội dung thảo luận cho tới khi đạt được mục tiêu.

 

Thưa Hoàng Thượng,

Quý bà và Quý ông,

 

Chúng tôi tự hào rằng kinh nghiệm Đối thoại quốc gia Tuy-ni-di đã nhận được sự trân trọng và đồng cảm chưa từng có trên thế giới. Điều này đã thúc đẩy chúng tôi kiên trì giải pháp này và thừa nhận nó như một giải pháp chiến lược cho quản lý các vấn đề chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hội của chúng tôi. Đây là lý do tại sao chúng tôi trông đợi việc đưa kinh nghiệm này, sau khi nó hoàn thành, làm một hình mẫu cho người dân của các quốc gia khác đang đối mặt với quá trình chuyển đổi khó khăn, nhờ vậy bài học này có thể tiếp nhận để giải quyết các thách thức của họ theo một cách tương tự.


Thành công đạt được qua con đường chuyển đổi đồng thuận vẫn cần chúng tôi phải cố gắng lớn để củng cố chúng, nhờ vậy chúng trở thành nền tảng cho những thành công mới. Chúng tôi thừa nhận vẫn còn nhiều thách thức phía trước và nhiều rủi ro lớn xung quanh chúng tôi.


  • Ở khía cạnh chính trị, chúng tôi trông đợi hoàn thành con đường lập hiến và tổ chức quyền lực và chính quyền theo nguyên tắc dân chủ, bằng cách hoàn thành việc xây dựng cơ quan hiến định cần thiết cho việc thúc đẩy tự do và ngăn chặn sự trở lại của chế độ chuyên quyền.
  • Ở khía cạnh kinh tế, chúng tôi phải tạo ra các điều kiện để đảm bảo phục hồi nền kinh tế Tuy-ni-di như một đất nước bình thường, và cải thiện môi trường chung c ho đầu tư, và bắt đầu phê duyệt những cải cách cần thiết, với sự tham vấn rộng rãi giữa chính phủ, các nhà kinh tế và xã hội, để bảo vệ lợi ích của tất cả các  nhóm và đảng phái. Điều này sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng để tăng cường sự ổn định của đất nước.
  • Ở khía cạnh xã hội, chúng tôi sẽ làm việc cùng nhau để bảo đảm các yêu tố nhân phẩm, sinh kế tốt cho tất cả người dân Tuy-ni-di ở bất cứ nơi nào, để hạn chế tình trạng đói nghèo, túng thiếu và bất công giữa các nhóm khác nhau. Điều này yêu cầu chúng tôi giải quyết vấn đề thất nghiệp, đặc biệt là tình trạng thất nghiệp của người có trình độ đại học.
  • Ở khía cạnh an ninh, ngay cả nếu điều kiện an ninh được cải thiện, Tuy-ni-di có tiến bộ trong việc đương đầu với  khủng bố, bảo vệ biên giới khỏi tình trạng buôn lậu, và cần phải thực hiện một nỗ lực lớn để tạo nên một bước nhảy đột phá trong đấu tranh chống chủ nghĩa khủng bổ và các hiện tượng  khủng bố. Điều này đòi hỏi phải mở rộng đấu tranh theo nhiều hướng khác nhau và không cho khủng bố kết nối với các nguồn tài trợ ở bất cứ nơi nào có thể.

 

Thưa Hoàng Thượng,

Quý  bà và quý ông,

 

Chúng tôi  nhận ra rằng chìa khóa để đạt được sự ổn định tại Tuy-ni-di là tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho thế hệ trẻ và quan tâm đến các khu vực lãnh thổ nội địa, đặc biệt là vùng biên giới đã phải chịu đựng sự phân biệt qua hàng thế kỉ, và những điều mà người dân đã hy vọng đạt được sau Cách mạng để có điều kiện sống tốt hơn. Mục tiêu này đòi hỏi sự phát triển của cơ sở vật chất và cải thiện cơ sở phục vụ các  như cầu cơ bản của đời sống như sức khỏe, giao thông và giáo dục; mục tiêu  này cũng yêu cầu sự đầu tư nhiều hơn và tìm hiểu khả năng của việc thúc đẩy các dự án nhỏ, đặc  biệt là bởi vì những khu vực có nền văn minh lớn và những di sản truyền thống mà có thể coi như tậm đệm cho việc sáng tạo ra  nhiều dự án, dù là trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp truyền thống, chỉ khi có quỹ tài trợ thích hợp và một môi trường kinh doanh phù hợp.

 

Chúng tôi ý thức rất rõ tất cả những khó khăn này, và những thách thức phía trước. Chúng tôi quyết tâm tự dựa vào bản thân mình để vượt qua khó khăn, và chúng tôi hy vọng vào những ủng hộ, hỗ trợ của  bạn bè ở khắp mọi nơi trên thế giới. Để mọi người tin vào Tuy-ni-di, chúng tôi nói rằng chúng tôi sẽ tiếp tục công việc tại đất nước mình và sẽ tiếp tục đối thoại và nhất trí như một giải pháp phù hợp để vượt qua khó khăn bất kể nó lớn thế nào.

 

Cảm ơn và hy vọng quý vị luôn là những người ủng hộ cho tự do và hòa bình!


 

Bản dịch tiếng Việt của H.T từ bản tiếng Anh tại trang:

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2015/tndq-lecture.html

 

 


Các tin khác: